مغیرة بن شعبهمغیرة بن شعبه ملقب به ابوعبدالله ثقفی، از صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از صاحب‌منصبان دستگاه خلفای راشدین و معاویه است. ۱ - معرفی اجمالیمغیرة بن عامر بن مسعود ثقفی کوفی ملقب به ابوعبدالله و ابوعیسی، یکی از سرداران و ولات عرب و از صحابۀ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بوده است. پسرانش عروة، حمزه، عقّار و افرادی چون ابوامامه باهلی، عروة بن زبیر و دیگران از او حدیث روایت کرده‌اند و در صحیحین ۱۳۶ حدیث از وی نقل شده است. ۲ - اسلام آوردن مغیرهمغیره در طائف متولد شد و در ایام جاهلیت با گروهی از بنی‌مالک آن‌جا را ترک و به اسکندریه رفت. سپس به حجاز آمد و در ابتدا در قبول اسلام مردد بود تا این‌که در سال پنجم هجرت اسلام آورد و در جنگ‌های حدیبیه، یمامه، فتح شام و همدان شرکت کرد و چشم خود را در جنگ یرموک از دست داد. در جنگ قادسیه فرستادۀ سعد به سوی رستم، و در جنگ نهاوند در میسرۀ نعمان بن مقرّن بود. در جنگ فارس و عراق نیز به همراه مسلمین به مدائن رفت. ۳ - مغیره زناکارمغیره در سال ششم هجری در حدیبیه و نیز در حجة‌الوداع حضور داشت. پس از رحلت پیامبر، ابوبکر او را به تجیر فرستاد. در روزگار عمر هنگامی که والی بصره بود برای اولین بار دیوان بصره را وضع کرد. سپس والی کوفه شد. و طبق گفته ابن عساکر و حلبی در آن‌جا به سال ۱۷ه. ق با زن شوهرداری به‌نام امٌ‌جمیل ارتباط نامشروع برقرار کرد. این کار آن‌قدر آشکار بود که چهار نفر از فضلای صحابه به‌نام‌های ابوبکرة، نافع‌بن‌حرث، شبل‌بن‌معبد و زیادبن‌سمیه بدان گواهی دادند اما چون زیاد بن سمیه به اشارۀ عمر شهادت ناقص داد، مغیره از سنگ‌سار شدن نجات یافت. ۴ - نورچشم عمرمصادر متفقند که او یکی از زناکارترین مردان قبیلۀ ثقیف بوده است. وی نزد عمر از شان خاصی برخوردار بود و نخستین بار او بود که عمر را امیرالمؤمنین خطاب کرد. در ضمن او یکی از دهات اربعۀ عرب محسوب می‌شود. اما عثمان او را ابتدا در ولایت کوفه ابقا، و سپس عزل نمود. ۵ - خباثت مغیره با اهل‌بیت پیامبرمغیرة در جنگ علی (علیه‌السّلام) با معاویه مداخله نکرد. وی در روزگار معاویه بار دیگر والی کوفه شد. و در همین ایام به همراه چند تن دیگر از جمله ولید و عتبه، جهت احضار حسن بن علی (علیه‌السّلام) به دربار توطئه‌ای ترتیب داد و به خواست معاویه برای تحقیر حسن بن علی (علیه‌السّلام) سخنانی اهانت آمیز در سب علی (علیه‌السّلام) و اتّهام قتل عثمان اظهار داشت که البته پاسخ آن امام همام گویای حقایق فراوانی است. ۶ - فرمایش امام حسن به مغیره در مجلسی«حقا تو دشمن خدا، تکذیب‌کنندۀ قرآن و رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هستی. تو زناکاری و واجب است که حدٌ خدا بر تو جاری شود؛ زیرا شهود نیکوکاری بر زناکاری تو شهادت داده‌اند، ولی سنگباران نمودن تو به تاخیر افتاد و حق به وسیلۀ باطل و صداقت به وسیلۀ غلط‌اندازی پایمال شد... تو بودی که فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) را کتک زدی و بدن او را خون‌آلود کردی آن‌چنان آن مظلومه جنین خود را سقط کرد. تو برای هتک احترام و مخالفت با پیامبر این کار را کردی، در صورتی که پیامبر فرمود: زهرا بزرگ‌ترین زنان بهشتی است. به خدا قسم که سرانجام تو آتش است و وزر و وبال این سخنان که گفتی علیه تو خواهد بود. دیگر این‌که علی قاتل عثمان نیست، ولی اگر این‌گونه هم بود به تو مربوط نمی‌شد؛ زیرا تو عثمان را در وقت زندگی یاری نکردی و پس از مرگ او هم هیچ تعصبی نسبت به او نداشتی. خانۀ تو همیشه در طائف بود و تو همیشه خواهان زنان زناکار و طرفدار زمان جاهلیت و نابودکنندۀ اسلام بوده‌ای؛ تا این‌که هر چه نباید بشود شد.» ۷ - مرگ مغیرهسرانجام مغیره در سال ۵۰ ه. ق در سن ۷۰ سالگی مرد و در کوفه دفن گردید. [۶]
زیدان، جرجی، تاریخ تمدن اسلام، انتشارات امیرکبیر، ج۱، ص۸۴.
[۷]
ابن‌قیسرانی شیبانی، جمع بین رجال‌الصحیحین، بیروت – لبنان، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵، چاپ دوم.
[۸]
شرف‌الدین، سید عبد‌الحسین، اجتهاد در مقابل نصٌ، ترجمه علی دوانی، کتابخانه بزرگ اسلامی، چاپ دوم، ص۳۴۰.
۸ - پانویس
۹ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «مغیرة بن شعبه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۰۹. |